Defter tutan işletmecilerin, defter tutmayan işletmecilerden aldıkları mal karşılığında düzenledikleri belgeye “gider pusulası” denir.

Gider Pusulası Nedir ?

Kısaca tanımlamak gerekirse; vergi mükellefi olmayan kişilerden alınan malın veya hizmetin belirtilmiş olduğu belgeye gider pusulası denir.

Gider Pusulası Nasıl Düzenlenir ?

Gider pusulaları şu şekilde düzenlenir:

• Emtiayı satın alan ve satanın adları, soyadları ve adresleri
• Varsa Vergi dairesi ve hesap numarası
• Gider pusulaları, notere tasdik ettirilmeli
• Gider pusulalarında işin mahiyeti,türü,adedi, fiyatı,tutarı, toplamı, vergi oranı ve net maliyeti bulunmalı
• Gider pusulalarının, ilk örneği malı satana,ikinci örneği ise düzenleyen tarafından saklanmalı
• Hizmeti satın alan şirket,gider pusulasını işi yapana imza ettirmeli
• Gider pusulası, malın tesliminden sonra yedi gün içinde düzenlenmeli

Bunların dışında, gider pusulası yerine geçen durumlar;

Ödemeler; Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi ve bankalardan yapılması halinde gider pusulası düzenlemesine gerek yoktur.

Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi gibi kurumlardan olan ödemeler gider pusulası yerine geçmesi durumunda bazı sorunlar oluşabilir.

Gider Pusulası Hangi Durumlarda Düzenlenir ?

Fatura düzenlenmeyen bireylerden alınan malların / hizmetlerin belgelendirilmesi sadece gider pusulası kullanılarak mümkün olur.

Gider pusulasının, düzenlenmesi gereken bazı durumlar vardır.

Bu durumlar şu şekil sıralanabilir;

Bilanço sistemine göre defter tutan birinci sınıf tüccarlara.

Sabit bir kıymetin, basit usulde vergilendirilmiş mükelleften alınması.

(Bu duruma örnek olarak makina ve bina satın alımları gösterilebilir)

Bir hizmetin,vergi mükellefi olmayan kişilerden alınması.

(Bu durum genelde küçük işletmeler veya bireysel hizmet sağlayıcılarla yapılan işlemlerde)

İşletme hesabı sistemine göre defter tutan ikinci sınıf tüccarlara.

Serbest meslek yapan bir kişiye ödeme yapılması.

(Bu durum genelde avukat, mühendis ve doktorları kapsar)

Bu gibi durumlarda pusulalar mükellefler tarafından uygun ve anlaşmalı matbaalarda bastırılabilir.

Gider Pusulasının Kullanım Alanları

Gider pusulası kullanılan çeşitli alanlar vardır.

Usul yönünden;

• Fatura niteliğinde bir belgedir.
• Fiyat sınırlaması bulunmaktadır.
• İki adet nüsha düzenlenir.

Vergiden muaf esnaflar tarafından, sattıkları emtia için kıymetli, zati ürünleri satanlar için;

• Satın aldıkları ürünler için birinci yada ikinci sınıf tacirler tarafından düzenlenir.
• Serbest meslek ustaları ve çiftçiler gider pusulası düzenler.
• Müşterilerin satın alıp sonrasında iade ettiği durumlarda.
• Vergi mükellefi olmayanlardan mal alınması durumunda.

Gayrimenkul alımında; vergi mükellefi olmayan kişiler gayrimenkul aldıkları zaman bu pusulaları düzenlemeleri gerekir.

Araç alımında; vergi mükellefi olmayan kişilerden alınan araç ödemelerine göre gider pusulası düzenlenmelidir.

Araç kiralaması; vergi mükellefi olmayan kişilerden,kiralanan araç için yapılan ödemelerde.

Kapıları dolaşarak mal satanlara, yapılan ödemelerde.

Gider pusulası stopaj oranları hesaplanarak ödemeler, gider pusulası içerisinde gösterilmelidir.

Serbest meslek faaliyetinde bulunanlara; serbest meslek faaliyetinde bulunanlardan satın alınan ürünler, yapılan ödemelerde gider pusulası ile belgelendirme yapılmalıdır.

Sabit kıymet alımları; basit usulde belgelendirilen mükelleflerden satın alınmış sabit kıymetler içinde,gider pusulası düzenlenmesi gerekmektedir.

Hurda mal alımlarında.

Esnaf muaflığından yararlanmayan kişilerden yazar kasa için alınan ödemelerde,gider pusulası kullanılmalıdır.

Telif hizmet alımları karşılığında yapılan tüm ödemelerde,

Kimler Gider Pusulası Düzenler ?

• Geliri basit usulde belirlenen kişiler
• Defter tutması gerekli olan çiftçiler ve meslek ustaları
• Birinci sınıf tüccarlar
• İkinci sınıf tüccarlar

Bu kişiler, vergiden muaf esnaflardan satın aldıkları hizmet için bu pusulayı düzenlemekle yükümlüdürler.

Gider Pusulası Nasıl Temin Edilir ?

Gider pusulası düzenleyecek taraf, vergi dairesi müdürlüğünden izin almalıdır.

Bu daireler,başvuru yapan tarafın vergi levhasına göre izin belgesini düzenler daha sonra tüccarlara verir.

Bu belge çıktıktan ve size ulaştıktan sonra Maliye Bakanlığı yada bulunduğunuz bölgenin noterinden,gider pusulanızı alabilirsiniz.

Gider Pusulasında Olması Gereken Bilgiler

Gider pusulası düzenlenirken bazı önemli bilgilere de yer verilir.

Bu bilgiler;

• İşin mahiyeti
• Malın cinsi
• Malın miktarı
• Malın fiyatı
• Toplamı
• Tevkif edilen vergi oranı ve net tutarı
• Tarafların adı, soyadı
• Ünvan bilgisi
• Emtiayı satın alan ve satanın adres bilgileri

Varsa vergi dairesi ve hesap numarası Düzenlenme tarihine ilişkin bilgilere, yer verilmelidir.

Gider Pusulası Hesaplama İşlemi Nasıl Yapılır ?

Gider pusulası hesaplarken iki farklı yöntem kullanılır. Bu pusulaya sahip olan ticari işlemler içerisinde alınan hizmete,uygulanan vergiler dikkate alınır.

Şimdi kullanılan yöntemlerden ilkine bakalım:

Birinci yöntem; gider pusulasını brüt tutar üzerinden hesaplamaktır.

Gider pusulası hesaplanırken; bu yöntem kullanıldığında, alınan ürün karşısında ödenen brüt tutar üzerinden hesaplama yapılmaktadır.

Diğer bir kullanılacak yöntemde ise pusulayı hizmet yada ürün alımı karşılığında ödenen tutar üzerinden hesaplamaktır.

Bu işlemin bir diğer adı ise; netten brüte gider pusulası hesaplamadır.

Aynı zamanda,gider pusulasında KDV gösterilmemeli ve hesaptada dahil olmamalıdır.

Stopaj Nedir ?

Ekonomiyi kalkındırmak ve büyütmek için sürdürülebilir finansman kaynaklarına ihtiyaç duyulur.

Bu ihtiyaçlara gereksinim duyulan yatırım ve sosyal sürdürülebilir programlar ise sağlık, eğitim gibi hizmetler sağlarlar.

Bu programlar, gelişmiş bir topluma ulaşmak için önemlidir ve vatandaşlar tarafından vergilerle finanse edilirler.

İşte stopajda, vergi sisteminin önemli bir bileşenidir.

Stopaj; işverenler tarafından, gelir yada kurumlar vergisinin yükümlülüğü altında bulunan kazançlara istinaden vergi tutarının gelirin sahibine teslim edilmeden,yasa ile belirlenmiş oranlarda kesilmesi ve vergi dairesine tahsil edilmesine verilen addır.

Kısaca; gelir yada kurumlar vergisine tabi kazançtan kesilen gelir vergisidir.

Stopajın sözlük anlamı ise kesmek durdurmak demektir.

Stopaj vergisine tabi tutulan gelirler ise şunlardır ;

• Kâr payı
• Çalışana yapılan ödemeler
• Mevduat faizleri
• Gider pusulaları
• Serbest meslek ödemeleri
• Kira ödemeleri

Peki stopaj neye göre hesaplanır ;

Bu hesaplama, ödemeye göre değişiklik göstermektedir.

Kanunlara göre belirlenmiş olan yüzdelere göre belirlenir ve hesaplamalar brüt ödeme üzerinden hesaplanır.

Gider Pusulası Stopaj Oranları Neye Göre Hesaplanır ?

Stopaj oran hesaplamaları, ödemeye göre değişiklik gösterir. Bu oranlar, belirlenmiş olan yüzdelere göre belirlenir.

Gider pusulasının kullanıldığı satışlarda, stopaj kesintisi yapılmalıdır.

Hurda mal alımlarında %2 stopaj kesintisi yapılmaktadır.

Vergi mükellefi olmayan esnaflar, tüzel yada gerçek kişi adında mallarını kapıları dolaşarak satıyorsa komisyon prim gibi ödemelerinde %20 kesinti olur.

Dokuma ürünleri çarşaf, örgü,nakış işleri,tüm turistik eşyalar, süpürge,sepet ve daha birçok malların üretiminde hizmet bedeli %2 dir.

Diğer mal grubundaki alımlarda %2 kesinti oluşur.

Diğer hizmet grubundaki alımlarda ise %5 kesinti oluşur. Fakat ürün ve hizmet bedeli ayrılmamışsa bu oran %10 olarak belirlenmiştir.